Security Awareness Training: de lessen die blijven hangen

Security Awareness klinkt als iets wat je ‘moet’ doen op werk. Zo’n verplichte training met scenario’s die niemand serieus neemt. Tenminste, zo dacht ik er eerst over. Tot ik me begon te verdiepen in de wereld van cybersecurity — en ineens besefte dat de menselijke factor vaak het grootste lek is in een organisatie.

Ik geef nu zelf security awareness trainingen. En wat me elke keer weer opvalt: veel mensen onderschatten hoe snel je slachtoffer kunt worden van iets wat je niet snapt. Daarom deel ik hier de lessen die volgens mij écht blijven hangen. Niet vanuit een cursusboek, maar vanuit de praktijk.

1. Mensen klikken. Altijd.

Het maakt niet uit hoeveel waarschuwingen je geeft — als een mail goed genoeg in elkaar zit, klikken mensen op links. Omdat het haastig gebeurt. Of herkenbaar lijkt. Of urgent voelt.

Daarom train ik mensen niet om nooit te klikken, maar om signalen te herkennen. Denk aan:

• vreemde domeinnamen (zoals apple-security-support.com.fake.site)
• onpersoonlijke aanhef
• vreemde bestandsnamen bij bijlagen
• een gevoel van haast of dreiging in de ondertoon van het bericht

Mensen moeten leren dat twijfel gezond is. Die paar seconden extra nadenken kunnen veel ellende besparen.

2. Je wachtwoord is zwakker dan je denkt

“Mensen gebruiken sterke wachtwoorden.”
Nee. Mensen denken dat ze sterke wachtwoorden gebruiken.

Als jouw wachtwoord is opgebouwd uit de naam van je hond, je geboortejaar en een uitroepteken, dan zit je in de gevarenzone.

Wat ik meegeef:

• Gebruik wachtzinnen, geen woorden
• Activatie van 2FA is geen optie meer, het is een must
• Elke dienst, een ander wachtwoord — en ja, gebruik een password manager, zoals bitwarden

Een goed wachtwoordbeleid is simpelweg één van de goedkoopste vormen van security.

3. Fysieke toegang is onderschat

Veel mensen denken bij cybersecurity alleen aan digitale aanvallen. Maar iemand die fysiek binnenkomt — denk aan een nepmonteur of 'vergeten badge' truc — kan net zoveel schade aanrichten.

Printers vol gevoelige documenten. USB-sticks in open poorten. Post-its met wachtwoorden.
Beveiliging begint bij alertheid. En dat geldt ook gewoon op kantoor.

4. De grootste dreiging zit vaak intern

Niet iedereen die schade veroorzaakt, doet dat bewust. Maar het gebeurt wél. Een medewerker die per ongeluk gevoelige data stuurt naar de verkeerde persoon. Of die uit frustratie toch nog even toegang probeert te houden na ontslag.

Security moet dus niet alleen draaien om buitenstaanders, maar ook om duidelijke processen en controle binnen het team.

Denk aan:

• Rechtenstructuren op basis van least privilege
• Automatische offboarding-processen
• Awareness over wat je wel en niet deelt via privékanalen

5. Bewustzijn is geen eenmalige training

Security awareness is geen checklist. Het is een mindset. Je traint het net als een spier: regelmatig, herhalend, en met nieuwe invalshoeken.

Wat ik vaak zeg: je leert pas echt als het dichtbij komt. Door voorbeelden, kleine tests of cases waarin mensen zichzelf herkennen. Pas dan wordt het meer dan ‘een richtlijn van de IT-afdeling’.

Security is niet alleen een technisch spel. Het is gedrag, communicatie en scherpte.

De tools kunnen op orde zijn. De firewalls actief. De systemen up-to-date. Maar als één medewerker onbewust een deur openlaat, is alles alsnog kwetsbaar.

Daarom begint échte cybersecurity bij mensen. En daarom geven we deze trainingen bij OptiSec. Niet om iemand bang te maken. Maar om ze bewust te maken van wat ze waard zijn in het grotere geheel van informatiebeveiliging.